فصلنامه روان شناسی و دین
پیش شماره 1 (بهار 1386)

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه جهت گیری مذهبی و رضامندی از زندگی زناشویی در خانواده های معلمان مرد شهرستان قم انجام شده است. برای انجام این بررسی 50 نفر از معلمان مرد شهرستان قم و همسران شان به طور تصادفی انتخاب شدند. پس ازاجرای دو آزمون (آزمون جهت گیری مذهبی و پرسش نامه رضایت زناشویی تجدید نظر شده اشنایدر)، داده های به دست آمده با استفاده از فنون آماری شامل «میانگین، انحراف استاندارد، ضریب هم بستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره» تجزیه و تحلیل شد ونتایج زیر به دست آمد:1. بین جهت گیری مذهبی و رضامندی از زندگی زناشویی در مردان و زنان رابطه معنادار مثبت وجود دارد. البته این رابطه در مردان قوی تر از زنان است. 2. بین جهت گیری مذهبی مردان و رضامندی زناشویی زوج ها رابطه معنادار مثبت وجود دارد، اما بین جهت گیری مذهبی زنان ورضامندی زناشویی زوج ها، رابطه معنادار به دست نیامد.
3. از بین متغیرهای متعدد محاسبه شده (نظیر سن، تحصیلات و جهت گیری مذهبی) در مردان، تنها جهت گیری مذهبی، رضامندی زناشویی را در سطحی معنادار تبیین می کند، و در زنان هیچ یک از متغیرها (از جمله جهت گیری مذهبی)، رضامندی زناشویی را در این سطح تبیین نمی کند. و در زوج ها تنها میزان تحصیلات مردان، رضامندی زناشویی را در سطحی معنادار، البته به طور معکوس، نشان می دهد.

پژوهش حاضر به تعیین سطح اضطراب و افسردگی دانش آموزان مدارس عادی و دینی و مقایسه آنها با یک دیگر پرداخته است. در این تحقیق، دو گروه نمونه، 400 نفر از میان دانش آموزان پایه دوم و سوم دبیرستان های شهر قم و 150 نفر نیز از میان طلاب پایه دوم و سوم مدارس حوزه علمیه قم (که با مدرک سیکل پذیرفته شده اند) به طور تصادفی انتخاب شده است. در وهله اول، این دو گروه از طریق اجرای پرسش نامه افسردگی کودکان (CDS) و عوامل اضطرابی آزمون شخصیت کتل (CPQ)ارزش یابی شدند. در وهله دوم پس از اجرای پرسش نامه های مذکور، نخست به توصیف داده ها و سپس به تجزیه و تحلیل آنها پرداخته شد.
نتایج نشان داد که سطح اضطراب دانش آموزان مدارس دینی به طور معناداری کم تر از سطح اضطراب دانش آموزان مدارس عادی است و این تفاوت بر اساس تغییر پایه های تحصیلی یک سان است و عامل های Q4 و C وO نیز به عنوان عوامل اصلی منشا تغییرات مشخص گردیدند.
هم چنین نتایج تحقیق نشان داد که سطح افسردگی دانش آموزان مدارس دینی با دانش آموزان مدارس عادی یک سان است و از این جهت تفاوت معناداری بین دو گروه مشاهده نشد.

در این مقاله برآنیم تا به بررسی تعامل دین و روان شناسی در چهار محور زیر بپردازیم: الف) تعامل در گردآوری داده ها: روان شناسی در تعامل با دین، با تاکید بر شیوه تجربی در رسیدن به داده ها از سایر روش های (دینی یعنی روش عقلانی و وحیانی)، می تواند آدمی را به طور جامع تر بررسی کند و به تمام ابعاد رفتاری او بپردازد.
ب)تعامل در کشف قواعد حاکم بر روان: روان شناسی به دنبال کشف قواعد حاکم بر روان است و با این کشف به تبیین دستورات دینی که مبتنی بر همین قواعد است، کمک می کند. هم چنین، می تواند قواعد موجود در دین را نیز با بررسی و تجربه بیازماید و با دقت آنها را به اثبات رسانده و با این کار، بسیاری از مشکلات آدمی را که تاکنون حل نشده باقی مانده، برطرف کند. روان شناسی هم چنین می تواند با دقت در آموزه های پایه ای دین، به تبیین آنها بپردازد. در طرف مقابل، دین هم می تواند با گسترده سازی موضوع، به روان شناسی کمک کند.
ج)تبیین چگونگی رابطه روان با بدن: این رابطه تا وقتی که به درستی تبیین نشود، راه روان شناسی در شناخت آدمی هموارنمی شود. این امرتاکنون در روان شناسی حل نشده باقی مانده است. ما به کمک سه دانش اساسی یعنی علم النفس فلسفی، روان پزشکی و روان شناسی می توانیم این رابطه را به دقت تبیین کنیم. د) کمک دین به روان شناسی در نظریه پردازی: دین می تواند در هدایت روان شناسان به سوی نظریه های خاص درباره انسان وسپس روش مندسازی آنها کمک کند. چنین تعاملی بسیاری از مشکلات فراروی روان شناسی و دین را برطرف می کند.

پژوهش حاضر به بررسی ویژگی های فرزندآوری و نقش آن در استحکام خانواده پرداخته است. در این بررسی 120 کارمند و دانشجوی متاهل (60 زن و 60 مرد) دانشگاه تهران که حداقل دارای یک فرزند یک ساله بودند، به شیوه تصادفی انتخاب و به پرسش نامه فرزندآوری کوان و کوان (1992) پاسخ دادند. نتایج آزمون هم بستگی پیرسون دو گروه زن و مرد نشان می دهد که فرزندآوری به تقویت روابط زناشویی کمک می کند. همین نتایج نشان می دهد که همسران برتر که با تفاهم و علاقه مندی متقابل دارای فرزند شده اند، به بهبود روابط زناشویی خود کمک کرده اند. هم چنین این نتایج نشان می دهد که فرزندآوری موجب استحکام بنیان خانواده می گردد. این خانواده ها بعد از تولد فرزند ناخشنودی کم تری نشان داده اند. هم چنین این پژوهش ثابت کرد که فرزندآوری موجب کاهش تعارضات زن و شوهر می شود. همین نتایج نشان می دهد که فرزندآوری باعث اتصال نقش زناشویی و فرزندآوری می گردد و هم چنین از بین رفتن گسست های خانوادگی را به دنبال دارد.

بیش از یک سده، خرد متعارف اقتصادی بر این باور بود که فن آوری به افزایش بهره وری، بهبود کیفیت زندگی و خودکفایی می انجامد.هر کشور صنعتی با این پیش فرض اصلی پایه منطقی برای خط مشی فعالیت های اقتصادی خود به وجود آورده بود. اما این اندیشه، سال هاست که با مخالفت سرسختانه ای روبه روست؛ زیرا گسترش فن آوری اثرات سوء بسیاری بر محیط زیست و بهداشت روانی افرادبه همراه داشته است. در این مقاله اثرات فن آوری را که چه به طور مستقیم و چه از طریق پی آمدهای زیست محیطی آن بر سلامت وبهداشت روانی ما تاثیر می گذارد، بررسی می کنیم.